Спіс народных майстроў Гродзеншчыны пашырыўся прозвішчамі дзвюх бераставічанак-ткачых – Марыі Кажанеўскай і Алены Барцэвіч з вёскі Плябанаўцы. У сераду, 21 кастрычніка, жанчынам былі ўручаны пасведчанні народных майстроў.
Згодна з пунктам 3 артыкула 189 Кодэкса Рэспублікі Беларусь аб культуры статус “народны майстар” надаецца майстру народных мастацкіх рамёстваў, вырабы якога характарызуюцца арганiчным увасабленнем калектыўнага мастацкага вопыту беларускага народа, маюць выразную нацыянальную самабытнасць i мастацкую вартасць. Вельмі ганарова і прыемна ведаць, што вырабы плябанаўскіх ткачых папоўнілі скарбонку аб’ектаў матэрыяльнай культурнай спадчыны Гродзеншчыны, а самі жанчыны сталі першымі на Бераставіччыне носьбітамі ганаровага пажыццёвага звання “народны майстар”, якое прысвойваецца рэспубліканскай экспертнай камісіяй па народных рамёствах пры Міністэрстве культуры Рэспублікі Беларусь на чале са старшынёй Беларускага Саюза майстроў народнай творчасці Яўгенам Сахутам.
На працягу свайго жыцця Марыя Уладзіславаўна Кажанеўская і Алена Адольфаўна Барцэвіч не толькі ткалі для сябе, але і стварылі цэлую калекцыю дываноў для Бераставіцкага Дома рамёстваў, удзельнічалі з выставамі сваіх вырабаў у раённых і абласных мерапрыемствах, былі актыўнымі ўдзельніцамі аматарскай творчасці пры мясцовым сельскім клубе, членамі Беларускага Саюза народных майстроў. Да сённяшняга часу ў жанчын захоўваецца звыш 60 узораў пераборнага і закладнога ткацтва, распаўсюджанага на тэрыторыі прынёманскага рэгіёна. У 2019 годзе дываны і посцілкі плябанаўскіх ткачых два месяцы экспанаваліся ў выставачнай зале Гродзенскага абласнога метадычнага цэнтра народнай творчасці і атрымалі прызнанне за аўтэнтычнасць, адметнасць і прыгажосць тканых арнаментаў.
Павіншаваць Марыю Уладзіславаўну і Алену Адольфаўну з такой значнай падзеяй у іх жыцці, уручыць пасведчанні і памятныя сувеніры прыехалі дырэктар Бераставіцкага раённага цэнтра культуры і народнай творчасці Юлія Атрушкевіч і былы метадыст па этнаграфіі і фальклору, энтузіяст і пачынальнік справы па вылучэнні майстрых на званне “народных” Леанід Панасевіч. Для вельмі сціплых вясковых жанчын, жыццё якіх прайшло ў цяжкай працы, а ўменне ткаць не лічылася чымсьці адметным, гэтая нагода і пільная ўвага сталі хвалюючай падзеяй. Яны расчуліліся ад такой высокой адзнакі іх дзейнасці і яе значэння ў захаванні багатых традыцый ткацтва Гродзеншчыны.
Марыя Кажанеўская і Алена Барцэвіч, магмыма, і здзіўляюцца, чаму іх вырабы, якiя яшчэ некалькі год таму лiчылi “днём учарашнім”, зноў аказалiся запатрабаванымi. Аднак у апошнія дзесяцігоддзі ў нашым грамадстве назіраецца ўздым цікавасці да нацыянальнай самасвядомасці, да пошуку аўтэнтычнасці і асэнсавання сябе беларусамі. А калі беларус хоча ўсвядоміць сябе беларусам, ён рана ці позна звяртаецца да гісторыі і культуры свайго народа. У традыцыйных беларускіх рамёствах і промыслах жыве душа народа, праследжваюцца яго характэрныя рысы. Таму папулярызацыя нацыянальнай культуры з’яўляецца ўсё больш распаўсюджанай практыкай у нашай краіне, а тэма ўжывання беларускага традыцыйнага арнаменту ў сферы сучаснай нацыянальнай стылістыкі набывае развіццё. Традыцыйны арнамент пранікае ў горад, у культурныя асяродкі, дзе становіцца нацыянальным сімвалам. Яго элементы прысутнічаюць у афармленні лагатыпаў, прамысловай упакоўкі, рэкламы, кніжных выданняў, адзення, прадметаў побыту, інтэр’ераў і аб’ектаў гарадской архітэктуры.
У вырабах плябанаўскіх ткачых жыве душа беларускага народа, гісторыя і адметныя рысы нашай малой радзімы – штосьці незвычайна каштоўнае, што немагчыма ацаніць, а толькі адчуць сэрцам.
Святлана Ганчарова,
фота аўтара